Bối cảnh và yêu cầu cải cách bộ máy hành chính
Trong nhiều năm qua, bộ máy hành chính Việt Nam đã đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và điều hành đất nước. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế, xã hội, cùng với áp lực từ hội nhập quốc tế, đòi hỏi bộ máy này phải tinh gọn, hiệu quả và linh hoạt hơn. Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, ngày 2/12/2024, đã đưa ra đề xuất nghiên cứu, sáp nhập hoặc kết thúc hoạt động một số bộ, cơ quan ngang bộ, và tổng cục. Đây là một phần quan trọng trong lộ trình thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW về “Đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị”.
Các đề xuất cụ thể từ kỳ họp
a) Sáp nhập bộ ngành có chức năng tương đồng
• Đề xuất hợp nhất Bộ Kế hoạch và Đầu tư với Bộ Tài chính, nhằm tối ưu hóa việc quản lý các nguồn lực tài chính và ngân sách quốc gia.
• Sáp nhập Bộ Giao thông Vận tải và Bộ Xây dựng để tạo sự liên thông trong quản lý các dự án hạ tầng quy mô lớn.
• Xem xét kết thúc hoạt động hoặc chuyển đổi một số tổng cục trực thuộc bộ, như Tổng cục Đường bộ Việt Nam hoặc Tổng cục Biển và Hải đảo, để giảm tầng nấc trung gian.
b) Giảm đầu mối ở cấp tỉnh và huyện
Quốc hội cũng đề cập đến việc tiếp tục thí điểm mô hình hợp nhất các sở, ban, ngành tại cấp địa phương như đã thực hiện tại Quảng Ninh và Lào Cai. Kết quả bước đầu cho thấy mô hình này giúp giảm chi phí quản lý và nâng cao hiệu quả phối hợp công việc.
c) Giảm biên chế và tinh giản đội ngũ công chức
Chính phủ đặt mục tiêu giảm 10% số lượng cán bộ, công chức trong giai đoạn 2021–2026. Điều này đòi hỏi các cơ quan phải đánh giá năng lực thực tế của nhân viên, giữ lại những người có năng lực và tinh thần trách nhiệm cao.
Thách thức và giải pháp thực hiện
a) Thách thức
1. Pháp lý: Các văn bản quy phạm pháp luật chưa đồng bộ, gây khó khăn trong việc tái cơ cấu chức năng và nhiệm vụ của các bộ, ngành.
2. Tâm lý xã hội: Việc sáp nhập có thể dẫn đến tâm lý lo lắng về mất việc làm, giảm cơ hội thăng tiến của cán bộ, công chức.
3. Kỹ thuật: Công tác quản lý dữ liệu, cơ sở hạ tầng thông tin của các bộ, ngành cần được tích hợp và tối ưu hóa.
b) Giải pháp
1. Xây dựng lộ trình cụ thể: Việc sáp nhập cần được thực hiện theo từng giai đoạn, có thời gian để đánh giá và điều chỉnh phù hợp.
2. Tham vấn ý kiến rộng rãi: Chính phủ cần tổ chức các hội thảo, lấy ý kiến từ chuyên gia và công chức để đảm bảo tính khả thi và đồng thuận.
3. Đào tạo và hỗ trợ chuyển đổi: Đào tạo lại đội ngũ công chức và hỗ trợ họ chuyển đổi công việc trong trường hợp vị trí bị cắt giảm.
Quan điểm cá nhân
Việc tinh giản bộ máy hành chính và sáp nhập các cơ quan là cần thiết và phù hợp với xu thế hiện đại hóa quản trị quốc gia. Tuy nhiên, việc thực thi phải đảm bảo công bằng và minh bạch, tránh tình trạng “lợi ích nhóm” hoặc thiếu nhất quán trong phân công nhiệm vụ. Đồng thời, Chính phủ cần đặc biệt chú trọng đến việc cải thiện dịch vụ công để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người dân.
Kết luận
Tinh giản bộ máy hành chính không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn tăng cường hiệu quả quản trị, minh bạch và trách nhiệm giải trình. Việc thực hiện đề xuất này sẽ góp phần đưa Việt Nam tiến gần hơn tới một nền hành chính hiện đại, hiệu quả và phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững trong bối cảnh toàn cầu hóa.
Xem thêm: Các chính sách pháp luật mới sau Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV
