Hỏi cung bị can là một thủ tục quan trọng trong quá trình điều tra vụ án hình sự nhằm thu thập lời khai của bị can về hành vi phạm tội. Đây là giai đoạn trong việc xác định sự thật khách quan của vụ án, đồng thời cũng là thời điểm dễ xảy ra các vi phạm tố tụng nếu không thực hiện đúng quy định pháp luật. Vì vậy, việc hiểu rõ các quy định pháp luật và quyền bảo vệ của bị can trong quá trình hỏi cung là điều cần thiết để bảo đảm tính công bằng và khách quan của tố tụng hình sự.
Quy định của pháp luật về hỏi cung bị can
Hỏi cung bị can là hoạt động tố tụng do Điều tra viên, Kiểm sát viên hoặc người có thẩm quyền tiến hành tố tụng thực hiện, nhằm làm rõ hành vi phạm tội của bị can trong vụ án hình sự.
a) Nguyên tắc cơ bản về hỏi cung bị can
Tuân thủ pháp luật: Việc hỏi cung bị can phải được thực hiện theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định, không được ép cung, bức cung, nhục hình.
Bảo đảm quyền bào chữa của bị can: Bị can có quyền tự bào chữa hoặc nhờ luật sư bào chữa, người bào chữa tham gia bảo vệ quyền lợi của mình.
Tôn trọng nhân phẩm, danh dự của bị can: Không được sử dụng các biện pháp đe dọa, cưỡng ép hay bạo lực để ép buộc bị can khai báo.
b) Thời điểm và địa điểm hỏi cung
Thời điểm: Việc hỏi cung bị can chỉ được thực hiện sau khi có quyết định khởi tố bị can. Không hỏi cung bị can vào ban đêm, trừ trường hợp không thể trì hoãn được nhưng phải ghi rõ lý do vào biên bản.
Địa điểm: Hỏi cung bị can có thể được thực hiện tại trụ sở Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, nơi tạm giam hoặc nơi khác theo quy định.
c) Trình tự hỏi cung bị can
Theo Điều 183 Bộ luật Tố tụng hình sự, việc hỏi cung bị can được thực hiện như sau:
– Trước khi tiến hành hỏi cung lần đầu: Điều tra viên phải giải thích cho bị can biết rõ quyền và nghĩa vụ theo quy định. Việc này phải ghi vào biên bản.
– Thực hiện hỏi cung bị can:
- Điều tra viên yêu cầu bị can khai báo về vụ việc.
- Điều tra viên đặt câu hỏi để làm rõ hành vi, động cơ, mục đích của bị can.
– Khi kết thúc hỏi cung, Điều tra viên cần hoàn chỉnh biên bản hỏi cung và phải đọc lại biên bản cho bị can nghe hoặc để bị can tự đọc.
Quyền của bị can trong thủ tục hỏi cung
Một trong những quyền quan trọng của bị can trong quá trình hỏi cung là quyền im lặng. Theo quy định tại Điều 60 BLTTHS 2015, bị can có quyền không khai báo những điều bất lợi cho mình. Đây là nguyên tắc quan trọng nhằm bảo vệ quyền con người và ngăn ngừa việc ép cung, bức cung.
Bị can có quyền tự bào chữa hoặc nhờ luật sư tham gia bào chữa cho mình. Người bào chữa có quyền tham gia vào quá trình hỏi cung để đảm bảo bị can không bị ép cung hoặc bị vi phạm quyền lợi hợp pháp.
Bị can có quyền đề nghị đối chất với những người có lời khai mâu thuẫn với mình để làm rõ sự thật khách quan của vụ án.
Sau khi hỏi cung, Điều tra viên, Cán bộ điều tra phải đọc biên bản cho bị can nghe hoặc để bị can tự đọc. Trường hợp bổ sung, sửa chữa biên bản thì Điều tra viên, Cán bộ điều tra và bị can cùng ký xác nhận. Nếu biên bản có nhiều trang thì bị can ký vào từng trang biên bản. Trường hợp bị can viết bản tự khai thì Điều tra viên, Cán bộ điều tra và bị can cùng ký xác nhận vào bản tự khai đó.
Trường hợp hỏi cung bị can có người phiên dịch thì Điều tra viên, Cán bộ điều tra phải giải thích quyền và nghĩa vụ của người phiên dịch, đồng thời giải thích cho bị can biết quyền yêu cầu thay đổi người phiên dịch; người phiên dịch phải ký vào từng trang của biên bản hỏi cung.
Việc hỏi cung bị can là một thủ tục quan trọng trong tố tụng hình sự, đòi hỏi phải được thực hiện đúng quy định pháp luật nhằm bảo đảm quyền lợi hợp pháp của bị can. Hiểu rõ về quyền bảo vệ của bị can không chỉ giúp người bị buộc tội tránh khỏi các hành vi vi phạm pháp luật mà còn góp phần nâng cao tính công bằng, minh bạch của nền tư pháp hình sự. Trong những tình huống phức tạp, sự hỗ trợ từ luật sư tư vấn sẽ giúp bị can đảm bảo quyền lợi và có hướng xử lý phù hợp với pháp luật.
Xem thêm:
