Bào chữa hình sự là gì? Thủ tục đăng ký bào chữa trong vụ án hình sự là gì? La Défense sẽ giải thích chi tiết hơn trong bài viết dưới đây.
Bào chữa hình sự là gì?
Theo quy định của Hiến pháp 2013: Bào chữa là việc dùng lý lẽ, chứng cứ để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bị can, bị cáo. Bào chữa là quyền hiến định của bị can, bị cáo trong luật tố tụng hình sự.
Đây cũng là quyền để bị can, bị cáo được đưa ra các bằng chứng, lý lẽ, được đặt câu hỏi, được tranh luận trong giai đoạn điều tra và giai đoạn xét xử.
Bị can, bị cáo có thể nhờ người bào chữa, hay tự bào chữa, thuê luật sư bào chữa cho bản thân. Ngoài ra, các cơ quan điều tra, viện kiểm sát và tòa án có nhiệm vụ đảm bảo cho bị can, bị cáo thực hiện quyền bào chữa của họ.
Những đặc điểm của bào chữa
Về nội dung: Bào chữa là tất cả các hoạt động của bị can, bị cáo và người bào chữa từ khi bị buộc tội đến khi có bản án, quyết định có hiệu lực của Tòa án. Thông qua đó họ sẽ sử dụng các quyền luật định để làm sáng tỏ chứng minh cho sự vô tội hay làm giảm nhẹ trách nhiệm hình sự cũng như những tình tiết khác có lợi cho người bị buộc tội.
Về vai trò: Bào chữa chính là một trong những nội dung cơ bản của Bộ luật Tố tụng hình sự. Việc này nhằm đảm bảo cho hoạt động tố tụng hình sự được dân chủ, khách quan và công bằng, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người bị buộc tội.
Về quyền bào chữa: quyền bào chữa thuộc về bị can, bị cáo, người bị tình nghi phạm tội, tức là những người bị bắt, bị tạm giữ nhưng chưa bị khởi tố và người bào chữa, người đại diện hợp pháp của họ. Như vậy, chủ thể của quyền bào chữa chính là người bị buộc tội, gồm người, bị tạm giữ, bị bắt, bị can, bị cáo.
Xem thêm: Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra?
Quy định về người bào chữa
Theo Điều 72 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định về người bào chữa như sau:
– Người bào chữa là người được người bị buộc tội nhờ bào chữa hoặc cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng chỉ định và được cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng tiếp nhận việc đăng ký bào chữa.
– Người bào chữa có thể là:
+ Luật sư
+ Người đại diện của người bị buộc tội
+ Bào chữa viên nhân dân
+ Trợ giúp viên pháp lý trong trường hợp người bị buộc tội thuộc đối tượng được trợ giúp pháp lý
– Những người sau đây không được bào chữa:
+ Người đã tiến hành tố tụng vụ án đó, người thân thích của người đã hoặc đang tiến hành tố tụng vụ án đó.
+ Người tham gia vụ án đó với tư cách là người làm chứng, người giám định, người định giá tài sản, người phiên dịch, người dịch thuật.
+ Người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, người bị kết án mà chưa được xoá án tích, người đang bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, cơ sở giáo dục bắt buộc.
– Một người bào chữa có thể bào chữa cho nhiều người khác nhau bị buộc tội trong cùng vụ án nếu quyền và lợi ích của họ không đối lập nhau.
– Nhiều người bào chữa cũng có thể bào chữa cho một người bị buộc tội.
Xem thêm: Đơn giản hóa ít nhất 20% thủ tục hành chính liên quan đến đầu tư, kinh doanh
Thủ tục đăng ký bào chữa hình sự
Thủ tục đăng ký bào chữa vụ án hình sự được quy định theo Điều 78 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 như sau:
1.Trong mọi trường hợp tham gia tố tụng, người bào chữa phải đăng ký bào chữa.
2.Khi đăng ký bào chữa, người bào chữa phải xuất trình các giấy tờ:
– Luật sư xuất trình Thẻ luật sư kèm theo bản sao có chứng thực và giấy yêu cầu luật sư của người bị buộc tội hoặc của người đại diện, người thân thích của người bị buộc tội;
– Người đại diện của người bị buộc tội xuất trình Chứng minh nhân dân hoặc thẻ Căn cước công dân kèm theo bản sao có chứng thực và giấy tờ có xác nhận của cơ quan có thẩm quyền về mối quan hệ của họ với người bị buộc tội;
– Bào chữa viên nhân dân xuất trình Chứng minh nhân dân hoặc thẻ Căn cước công dân kèm theo bản sao có chứng thực và văn bản cử bào chữa viên nhân dân của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận.
– Trợ giúp viên pháp lý, luật sư thực hiện trợ giúp pháp lý xuất trình văn bản cử người thực hiện trợ giúp pháp lý của tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý và Thẻ trợ giúp viên pháp lý hoặc Thẻ luật sư kèm theo bản sao có chứng thực.
3.Trường hợp chỉ định người bào chữa thì người bào chữa xuất trình các giấy tờ
– Luật sư xuất trình Thẻ luật sư kèm theo bản sao có chứng thực và văn bản cử luật sư của tổ chức hành nghề luật sư nơi luật sư đó hành nghề hoặc văn bản phân công của Đoàn luật sư đối với luật sư hành nghề là cá nhân.
– Bào chữa viên nhân dân xuất trình Chứng minh nhân dân hoặc thẻ Căn cước công dân kèm theo bản sao có chứng thực và văn bản cử bào chữa viên nhân dân của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận.
– Trợ giúp viên pháp lý, luật sư thực hiện trợ giúp pháp lý xuất trình Thẻ trợ giúp viên pháp lý hoặc Thẻ luật sư kèm theo bản sao có chứng thực và văn bản cử người thực hiện trợ giúp pháp lý của Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước.
4.Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi nhận đủ giấy tờ quy định tại (2) hoặc (3) mục này, cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải kiểm tra giấy tờ và thấy không thuộc trường hợp từ chối việc đăng ký bào chữa quy định tại (5) mục này thì thực hiện.
– Vào sổ đăng ký bào chữa, gửi ngay văn bản thông báo người bào chữa cho người đăng ký bào chữa, cơ sở giam giữ và lưu giấy tờ liên quan đến việc đăng ký bào chữa vào hồ sơ vụ án;
– Nếu xét thấy không đủ điều kiện thì từ chối việc đăng ký bào chữa và phải nêu rõ lý do bằng văn bản.
5.Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng từ chối việc đăng ký bào chữa khi thuộc một trong các trường hợp:
– Trường hợp quy định tại khoản 4 Điều 72 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, bao gồm:
+ Người đã tiến hành tố tụng vụ án đó; người thân thích của người đã hoặc đang tiến hành tố tụng vụ án đó.
+ Người tham gia vụ án đó với tư cách là người làm chứng, người giám định, người định giá tài sản, người phiên dịch, người dịch thuật.
+ Người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, người bị kết án mà chưa được xoá án tích, người đang bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, cơ sở giáo dục bắt buộc.
– Người bị buộc tội thuộc trường hợp chỉ định người bào chữa từ chối người bào chữa.
6.Văn bản thông báo người bào chữa có giá trị sử dụng trong suốt quá trình tham gia tố tụng, trừ các trường hợp.
– Người bị buộc tội từ chối hoặc đề nghị thay đổi người bào chữa.
– Người đại diện hoặc người thân thích của người bị buộc tội quy định có nhược điểm về thể chất mà không thể tự bào chữa; người có nhược điểm về tâm thần hoặc là người dưới 18 tuổi từ chối hoặc đề nghị thay đổi người bào chữa.
7.Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng hủy bỏ việc đăng ký bào chữa và thông báo cho người bào chữa, cơ sở giam giữ khi thuộc một trong các trường hợp:
– Khi phát hiện người bào chữa thuộc trường hợp quy định tại khoản 4 Điều 72 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.
– Vi phạm pháp luật khi tiến hành bào chữa.
