Trong một xã hội pháp quyền, quyền được bảo vệ và tiếp cận công lý là quyền cơ bản của mọi công dân. Khi xảy ra tranh chấp dân sự – từ những mâu thuẫn trong gia đình đến xung đột thương mại – việc tham gia vào quá trình tố tụng tại Tòa án là con đường pháp lý chính thống để giải quyết.
Tuy nhiên, hệ thống pháp luật với tính chất phức tạp, nhiều quy định chồng chéo và yêu cầu thủ tục chặt chẽ khiến nhiều người lúng túng, dễ mất quyền lợi. Trong bối cảnh đó, luật sư kiện tụng đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ, đại diện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của đương sự trong suốt quá trình tố tụng.
Khái quát về tố tụng dân sự theo Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015
Tố tụng dân sự là gì?
Tố tụng dân sự là quá trình pháp lý mà qua đó Tòa án giải quyết các tranh chấp hoặc yêu cầu liên quan đến quyền dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại và lao động theo quy định của pháp luật. Đây là cơ chế do Nhà nước thiết lập nhằm xác định quyền và nghĩa vụ của các bên đương sự thông qua một quy trình chặt chẽ, bảo đảm nguyên tắc xét xử công khai, khách quan và đúng pháp luật.
Chủ thể tham gia tố tụng dân sự
Theo quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, các chủ thể tham gia tố tụng bao gồm:
– Nguyên đơn, bị đơn, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan.
– Đại diện hợp pháp của các bên.
– Luật sư (người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp).
– Cơ quan tiến hành tố tụng (Tòa án, Thẩm phán, Thư ký).
Trong đó, luật sư kiện tụng là người đại diện pháp lý hoặc người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho một bên đương sự tại Tòa án.
Vai trò pháp lý của luật sư kiện tụng theo quy định hiện hành
Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 cho phép các bên được quyền nhờ người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp tham gia tố tụng. Luật sư là một trong những chủ thể có đủ điều kiện chuyên môn, năng lực hành nghề để thực hiện vai trò này.
Vai trò của luật sư kiện tụng được thể hiện trong các giai đoạn chính của quá trình tố tụng dân sự như sau:
Giai đoạn khởi kiện và chuẩn bị hồ sơ khởi kiện
Đây là giai đoạn then chốt để xác định rõ yêu cầu khởi kiện, căn cứ pháp lý và hướng xử lý tranh chấp. Luật sư sẽ:
– Tư vấn đánh giá tính hợp pháp và khả năng thành công của vụ kiện.
– Thu thập, hệ thống hóa chứng cứ và tài liệu cần thiết.
– Soạn thảo đơn khởi kiện, đơn phản tố, đơn yêu cầu độc lập.
– Hướng dẫn đương sự chuẩn bị đầy đủ giấy tờ theo yêu cầu của pháp luật.
Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 quy định rõ tại Điều 189, 190 về nội dung đơn khởi kiện và nghĩa vụ cung cấp tài liệu chứng cứ. Sự hỗ trợ của luật sư giúp hạn chế tối đa rủi ro bị Tòa án trả lại đơn hoặc đình chỉ vụ án do thiếu điều kiện khởi kiện.
Giai đoạn hòa giải và đối thoại tại Tòa án
Theo nguyên tắc, trước khi đưa vụ án ra xét xử, Tòa án sẽ tiến hành hòa giải, khuyến khích các bên thỏa thuận với nhau. Luật sư đóng vai trò quan trọng trong việc:
– Phân tích lợi ích, rủi ro của các phương án thỏa thuận.
– Đại diện khách hàng tham gia thương lượng với bên đối lập.
– Đảm bảo các thỏa thuận nếu đạt được là hợp pháp, minh bạch và được ghi nhận đúng quy định.
Trong nhiều trường hợp, luật sư kiện tụng có thể giúp các bên giải quyết tranh chấp nhanh chóng mà không cần xét xử, tiết kiệm thời gian và chi phí đáng kể.
Giai đoạn xét xử sơ thẩm
Tại phiên tòa sơ thẩm, luật sư kiện tụng sẽ:
– Trình bày quan điểm pháp lý, lập luận bảo vệ quyền lợi của đương sự.
– Tham gia hỏi đương sự, người làm chứng và các chủ thể liên quan.
– Đề xuất thu thập chứng cứ bổ sung hoặc triệu tập người làm chứng mới.
– Thực hiện quyền tranh luận với luật sư phía đối lập, đảm bảo tính khách quan, công bằng của vụ án.
Trình độ chuyên môn và kỹ năng tranh tụng của luật sư trong giai đoạn này là yếu tố quan trọng quyết định kết quả phiên tòa.
Giai đoạn xét xử phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm
Luật sư cũng là người hỗ trợ đương sự thực hiện quyền kháng cáo hoặc kháng nghị theo quy định của pháp luật. Trong giai đoạn này, luật sư sẽ:
– Phân tích bản án sơ thẩm, chỉ ra sai sót về tố tụng hoặc áp dụng pháp luật.
– Soạn thảo đơn kháng cáo, đơn đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm.
– Tranh tụng tại phiên tòa cấp cao hơn để bảo vệ quyền lợi chính đáng của khách hàng.
Lý do nên có luật sư kiện tụng trong các vụ án dân sự
Tố tụng dân sự là một quá trình pháp lý phức tạp, đòi hỏi sự hiểu biết sâu rộng về luật và kỹ năng xử lý tình huống. Việc tự mình tham gia tố tụng mà không có luật sư đồng hành dễ dẫn đến sai sót, gây bất lợi về mặt pháp lý. Những lợi ích cụ thể khi có luật sư kiện tụng bao gồm:
Nắm vững quy định pháp luật và án lệ: Giúp đương sự hiểu rõ quyền, nghĩa vụ và định hướng xử lý đúng đắn.
Thành thạo quy trình tố tụng: Hạn chế tối đa các sai sót thủ tục có thể làm vụ án bị kéo dài hoặc đình chỉ.
Chiến lược tranh tụng hiệu quả: Xây dựng luận cứ chặt chẽ, lập luận thuyết phục giúp Tòa án đánh giá đúng bản chất sự việc.
Bảo vệ quyền lợi tối đa: Đảm bảo tiếng nói của khách hàng được lắng nghe và quyền lợi được bảo vệ trên cơ sở pháp luật.
Tố tụng dân sự không chỉ đơn thuần là tranh luận tại phiên tòa, mà là cả một quá trình pháp lý đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng, hiểu biết sâu sắc và ứng xử linh hoạt. Trong hành trình đó, luật sư chính là người bạn đồng hành giúp đương sự vượt qua các trở ngại pháp lý, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp trước pháp luật.
Sự tham gia của luật sư không chỉ giúp vụ án được giải quyết hiệu quả, mà còn góp phần nâng cao chất lượng xét xử, bảo đảm nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa và thượng tôn pháp luật – điều mà Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 luôn hướng tới.
Xem thêm:
