Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam tiếp tục tăng trưởng và hội nhập quốc tế, các giao dịch thương mại phát triển nhanh chóng, dẫn đến sự gia tăng về số lượng giao dịch kéo theo nguy cơ tranh chấp hợp đồng thương mại gia tăng. Trong bài viết này, chúng ta sẽ xem xét xu hướng tranh chấp hợp đồng thương mại trong năm 2025, những yếu tố chính gây tranh chấp và các phương pháp giải quyết hiệu quả.
Dự báo xu hướng tranh chấp hợp đồng thương mại năm 2025
Xu hướng gia tăng tranh chấp
Tăng trưởng thương mại quốc tế và nội địa: Sự phát triển thương mại quốc tế và xu hướng hội nhập kinh tế dẫn đến sự gia tăng hợp đồng thương mại, đặc biệt trong lĩnh vực xuất nhập khẩu. Việc không đồng nhất trong quy định pháp lý giữa các quốc gia có thể gây tranh chấp nghiêm trọng.
Phát sinh tranh chấp từ giao dịch trên nền tảng số: Thương mại điện tử đang trở thành xu hướng chủ đạo, những tranh chấp liên quan đến việc thực hiện giao dịch trên các nền tảng này như việc không tuân thủ hợp đồng, gian lận hay các điều khoản mập mờ. Ngoài ra, việc xử lý tranh chấp trong giao dịch đa bên có yếu tố quốc tế đang là thách thức.
Ảnh hưởng từ biến động kinh tế: Tình hình kinh tế toàn cầu không ổn định, chẳng hạn như lạm phát, suy thoái kinh tế hoặc sự đứt gãy trong chuỗi cung ứng, đã khiến nhiều doanh nghiệp không thể thực hiện đầy đủ nghĩa vụ hợp đồng, dẫn đến vi phạm hoặc tranh chấp.
Các yếu tố chính gây tranh chấp
Thiếu rõ ràng trong điều khoản hợp đồng: Các điều khoản không cụ thể, thiếu minh bạch hoặc mập mờ, dẫn đến những cách hiểu khác nhau.
Vi phạm nghĩa vụ hợp đồng: Bên tham gia không thực hiện hoặc thực hiện không đúng, không đầy đủ các nghĩa vụ đã cam kết trong hợp đồng, như giao hàng trễ hoặc sai chất lượng.
Chênh lệch pháp lý: Xung đột giữa các hệ thống pháp luật quốc gia, đặc biệt trong giao dịch quốc tế.
Sự thay đổi bất ngờ về kinh tế và chính sách: Biến động về tình hình kinh tế hoặc thay đổi chính sách nhà nước có thể khiến các hợp đồng trở nên khó thực hiện.
Phương pháp giải quyết tranh chấp hợp đồng thương mại hiệu quả
Giải quyết tranh chấp thông qua thương lượng
Thương lượng thể hiện sự tự nguyện thỏa thuận giữa các bên. Tuy nhiên khi giải quyết bằng thương lượng sẽ phụ thuộc hoàn toàn vào sự tự nguyện các bên trong việc thực hiện thỏa thuận, không mang tính bắt buộc pháp lý.
- Phụ thuộc thỏa thuận, thống nhất giữa các bên.
- Đây là hình thức giải quyết tranh chấp được Nhà nước khuyến khích.
- Thương lượng giúp tiết kiệm chi phí, đảm bảo quan hệ hợp tác và lợi ích của các bên.
- Có thể thương lượng trực tiếp, gián tiếp hoặc kết hợp cả hai.
Giải quyết tranh chấp thông qua hòa giải
Hòa giải thương mại là phương thức giải quyết tranh chấp thương mại do các bên thỏa thuận và được hòa giải viên thương mại làm trung gian hòa giải hỗ trợ giải quyết tranh chấp. Thỏa thuận hòa giải là thỏa thuận giữa các bên về việc giải quyết tranh chấp có thể phát sinh hoặc đã phát sinh bằng phương thức hòa giải.
Khi giải quyết tranh chấp hợp đồng thương mại bằng phương thức hòa giải thì cần thực hiện theo các nguyên tắc sau:
- Các bên tranh chấp tham gia hòa giải hoàn toàn tự nguyện và bình đẳng về quyền và nghĩa vụ.
- Các thông tin liên quan đến vụ việc hòa giải phải được giữ bí mật, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận bằng văn bản hoặc pháp luật có quy định khác.
- Nội dung thỏa thuận hòa giải không vi phạm điều cấm của pháp luật, không trái đạo đức xã hội, không nhằm trốn tránh nghĩa vụ, không xâm phạm quyền của bên thứ ba.
Giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại
Trọng tài thương mại là phương thức giải quyết tranh chấp do các bên thỏa thuận và được tiến hành theo quy định của Luật Trọng tài thương mại 2010.
Trọng tài thương mại có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp hợp đồng:
- Tranh chấp giữa các bên phát sinh từ hoạt động thương mại.
- Tranh chấp phát sinh giữa các bên trong đó ít nhất một bên có hoạt động thương mại.
- Tranh chấp khác giữa các bên mà pháp luật quy định được giải quyết bằng Trọng tài.
Do bản chất của tranh chấp hợp đồng thương mại là tranh chấp phát sinh từ hoạt động thương mại nên thuộc thẩm quyền giải quyết của Trọng tài thương mại.
Giải quyết tranh chấp tại Tòa án Nhân dân
Giải quyết tranh chấp thông qua hoạt động của Cơ quan Nhà nước, nhân danh quyền lực Nhà nước để đưa ra các phán quyết buộc các bên có nghĩa vụ thi hành, kể cả bằng sức mạnh cưỡng chế. Căn cứ Điều 30 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 thì tranh chấp kinh doanh thương mại, cụ thể là tranh chấp hợp đồng thương mại sẽ thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án.
Dự báo xu hướng tranh chấp hợp đồng thương mại trong năm 2025 tại Việt Nam cho thấy các tranh chấp sẽ tiếp tục gia tăng do nhiều nguyên nhân như sự phức tạp của giao dịch thương mại, xung đột pháp lý quốc tế, và các yếu tố kinh tế biến động. Tuy nhiên, bằng việc áp dụng các phương pháp giải quyết hiệu quả như thương lượng, hòa giải, trọng tài và tòa án, các doanh nghiệp có thể giảm thiểu rủi ro, tăng cường hiệu quả hợp tác và bảo vệ quyền lợi một cách toàn diện.
Xem thêm:
