Khởi tố là một giai đoạn độc lập, mở đầu cho quá trình tiến hành giải quyết một vụ án hình sự theo quy định pháp luật. Đây là giai đoạn các cơ quan có thẩm quyền xác định có hay không việc thực hiện tội phạm của bị can từ đó làm căn cứ ra quyết định khởi tố vụ án hình sự theo thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự
Khởi tố vụ án hình sự được hiểu như thế nào?
Có thể hiểu khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn đầu tiên trong tố tụng, khi đó cơ quan tư pháp sẽ xác định có hay không việc phạm tội của bị can. Quá trình giải quyết vụ án hình sự theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự 2015 gồm 05 giai đoạn: khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành bản án, quyết định của Tòa án. Quyết định khởi tố vụ án hình sự là văn bản kết thúc giai đoạn khởi tố, bắt đầu giai đoạn điều tra vụ án hình sự.
Xem thêm: Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra?
Căn cứ khởi tố vụ án hình sự
Theo quy định tại điều 143 Bộ Luật tố tụng hình sự 2015 quy định có 6 căn cứ khởi tố vụ án hình sự bao gồm:
Tố giác của cá nhân.
– Tố giác về tội phạm là việc cá nhân phát hiện và tố cáo hành vi có dấu hiệu tội phạm với cơ quan có thẩm quyền.
Tin báo của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
– Tin báo về tội phạm là thông tin về vụ việc có dấu hiệu tội phạm do cơ quan, tổ chức, cá nhân thông báo với cơ quan có thẩm quyền hoặc thông tin về tội phạm trên phương tiện thông tin đại chúng
Tin báo trên phương tiện thông tin đại chúng.
– Tin báo trên phương tiện truyền thông đại chúng cũng là một dạng tin báo giống như của cơ quan, tổ chức, cá nhân tuy nhiên phương thức truyền tải thông tin sẽ bằng các phương tiện có đối tượng tác động là đông đảo người dân như báo chí in, đài truyền hình, đài phát thanh, …
Kiến nghị khởi tố của cơ quan nhà nước.
– Kiến nghị khởi tố là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền kiến nghị bằng văn bản và gửi kèm theo chứng cứ, tài liệu liên quan cho cơ quan điều tra, viện kiểm sát có thẩm quyền xem xét, xử lí vụ việc có dấu hiệu tội phạm.
Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng trực tiếp phát hiện dấu hiệu tội phạm.
– Trong quá trình điều tra thì bên cạnh các cơ quan như cơ quan điều tra, viện kiểm sát, toà án thì cũng có các cơ quan được giao một số hoạt động điều tra như Bộ đội biên phòng, hải quan, kiểm lâm.
Người phạm tội tự thú.
– Tự thú là việc người phạm tội tự nguyện khai báo với cơ quan, tổ chức về hành vi phạm tội của mình trước khi tội phạm hoặc người phạm tội bị phát hiện
Xem thêm: Thủ tục đề nghị hủy bỏ văn bằng bảo hộ và chấm dứt hiệu lực năm 2020
Thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự
Điều 153 Bộ Luật tố tụng hình sự 2015 quy định về thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự, trong đó chủ thể có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự bao gồm:
Thẩm quyền khởi tố của cơ quan cảnh sát điều tra (Khoản 1 điều 153 Bộ Luật tố tụng hình sự 2015)
Cơ quan điều tra quyết định khởi tố vụ án hình sự đối với tất cả vụ việc có dấu hiệu tội phạm, trừ những vụ việc do cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, Viện kiểm sát, Hội đồng xét xử đang thụ lý, giải quyết.
Thẩm quyền khởi tố của Viện kiểm sát nhân dân (Khoản 3 điều 153 Bộ Luật tố tụng hình sự 2015)
Viện kiểm sát ra quyết định khởi tố vụ án hình sự trong trường hợp:
a) Viện kiểm sát hủy bỏ quyết định không khởi tố vụ án hình sự của Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra;
b) Viện kiểm sát trực tiếp giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố;
c) Viện kiểm sát trực tiếp phát hiện dấu hiệu tội phạm hoặc theo yêu cầu khởi tố của Hội đồng xét xử.
Thẩm quyền khởi tố của Toà án nhân dân (Khoản 4 điều 153 Bộ Luật tố tụng hình sự 2015)
Hội đồng xét xử ra quyết định khởi tố hoặc yêu cầu Viện kiểm sát khởi tố vụ án hình sự nếu qua việc xét xử tại phiên tòa mà phát hiện có việc bỏ lọt tội phạm.
Thẩm quyền khởi tố của các cơ quan khác (Khoản 2 điều 153; Điều 164 Bộ Luật tố tụng hình sự 2015)
Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra ra quyết định khởi tố vụ án hình sự bao gồm: Bộ đội biên phòng, Hải quan, Kiểm lâm, lực lượng Cảnh sát biển, Kiểm ngư và cơ quan khác của Công an nhân dân, Quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra theo quy định tại điều 164 Bộ luật tố tụng hình sự 2015
