Pháp luật luôn coi trẻ em, những người dưới 18 tuổi, là đối tượng cần được bảo vệ, chăm sóc và quan tâm đặc biệt. Điều này áp dụng cho cả trường hợp khi trẻ em là người phạm tội và khi trẻ em là nạn nhân của tội phạm.
Vì vậy người dưới 18 tuổi khi phạm tội sẽ sẽ được xử lý theo quy định riêng cho người chưa thành niên.
Độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự theo Bộ luật hình sự
Theo Điều 12 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017), độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự được quy định như sau:
- Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) có quy định khác.
- Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một trong các Điều 123, 134, 141, 142, 143, 144, 150, 151, 168, 169, 170, 171, 173, 178, 248, 249, 250, 251, 252, 265, 266, 286, 287, 289, 290, 299, 303 và 304 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017).
Xem thêm: Quy định của pháp luật Việt Nam về việc xóa án tích
Hình phạt áp dụng với người dưới 18 tuổi phạm tội
Người dưới 18 tuổi sẽ chỉ bị áp dụng một trong các hình phạt sau đối với mỗi tội phạm: cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ, hoặc tù có thời hạn.
- Phạt tiền áp dụng cho những người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi nếu họ có thu nhập hoặc tài sản riêng. Mức phạt không vượt quá 1/2 mức tiền phạt quy định cho người trưởng thành.
- Hình phạt cải tạo không giam giữ áp dụng cho những người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi khi phạm các tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng hoặc rất nghiêm trọng do vô ý, hoặc cho những người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi khi phạm tội rất nghiêm trọng do cố ý.
Khi áp dụng hình phạt cải tạo không giam giữ, thu nhập của người đó không bị khấu trừ. Thời gian cải tạo không giam giữ cho người dưới 18 tuổi không vượt quá 1/2 thời gian quy định bởi luật pháp.
- Đối với những người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi, nếu luật áp dụng quy định án tử hình hoặc tù chung thân, thì mức án cao nhất không vượt quá 12 năm tù; nếu là án tù có thời hạn, thì mức án cao nhất không vượt quá 1/2 mức án tù quy định.
- Những người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi khi phạm tội, nếu luật áp dụng quy định án tử hình hoặc tù chung thân, thì mức án cao nhất không vượt quá 18 năm tù. Nếu là án tù có thời hạn, mức án cao nhất không vượt quá 3/4 mức án tù quy định.
Xem thêm: Án treo là gì? Khi nào thì được hưởng án treo?
Nguyên tắc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội
Theo quy định tại Điều 91 Bộ luật Hình sự 2015, khi xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội, cần tuân theo các nguyên tắc sau:
1. Đảm bảo lợi ích tốt nhất của người dưới 18 tuổi và mục tiêu giáo dục, giúp đỡ họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh và trở thành công dân có ích cho xã hội.
2. Người dưới 18 tuổi vi phạm thuộc một trong các trường hợp quy định trong Bộ luật hình sự và có nhiều tình tiết giảm nhẹ, tự nguyện khắc phục phần lớn hậu quả, có thể được miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng biện pháp giám sát, giáo dục riêng cho những đối tượng này.
3. Truy cứu trách nhiệm hình sự của người dưới 18 tuổi chỉ khi cần thiết và căn cứ vào nhân thân của họ, tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội và yêu cầu phòng ngừa tội phạm.
4.Khi xét xử, Tòa án chỉ áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội nếu xét thấy việc miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng một trong các biện pháp giám sát, giáo dục hoặc việc áp dụng biện pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng được quy định riêng cho những đối tượng này không bảo đảm hiệu quả giáo dục, phòng ngừa.
5. Không áp dụng án tử hình hoặc tù chung thân đối với người dưới 18 tuổi.
6. Tòa án chỉ áp dụng hình phạt tù có thời hạn đối với người dưới 18 tuổi khi xét thấy các hình phạt và biện pháp giáo dục khác không có tác dụng răn đe, phòng ngừa.
Khi áp dụng hình phạt tù có thời hạn, Tòa án cho người dưới 18 tuổi mức án nhẹ hơn so với người đủ 18 tuổi trở lên và với thời hạn ngắn nhất thích hợp. Không áp dụng hình phạt bổ sung đối với người dưới 18 tuổi.
7. Án đã tuyên đối với người chưa đủ 16 tuổi phạm tội không tính để xác định tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm.
Xem thêm: Quy định về hợp đồng mua bán ngoại thương
Chính sách khoan hồng dành cho người dưới 18 tuổi phạm tội
- Khi xét xử cùng một lần người dưới 18 tuổi phạm nhiều tội, tòa án sẽ quyết định áp dụng hình phạt cho từng tội và tổng hợp hình phạt chung. Trường hợp hình phạt chung là cải tạo không giam giữ, mức hình phạt cao nhất không được vượt quá 3 năm.
Trường hợp hình phạt chung là tù có thời hạn, mức hình phạt cao nhất không được vượt quá 18 năm đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi và 12 năm đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi khi phạm tội.
- Nếu người dưới 18 tuổi phạm tội bị áp dụng hình phạt cải tạo không giam giữ hoặc tù, và đã có tiến bộ và tuân thủ 1/4 thời hạn, tòa án sẽ xem xét giảm án. Với hình phạt tù, mỗi lần có thể giảm đến 4 năm, nhưng cần đảm bảo đã tuân thủ ít nhất 2/5 mức hình phạt đã tuyên.
- Nếu người dưới 18 tuổi phạm tội bị áp dụng hình phạt cải tạo không giam giữ hoặc tù, và có thành tựu hoặc bị bệnh hiểm nghèo, sẽ được xem xét giảm án ngay và có thể miễn chấp hành phần hình phạt còn lại.
- Nếu người dưới 18 tuổi phạm tội bị áp dụng hình phạt tiền, nhưng đang gặp khó khăn kinh tế do thiên tai, hỏa hoạn, tai nạn hoặc bệnh tật gây ra hoặc đã có thành tựu lớn, theo đề nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát, tòa án có thể quyết định giảm hoặc miễn việc chấp hành phần tiền phạt còn lại.
- Người dưới 18 tuổi đang chấp hành án phạt tù có thể được tha tù trước hạn khi đáp ứng các điều kiện sau: lần đầu phạm tội, có tiến bộ đáng kể, có ý thức cải tạo tốt, đã chấp hành được 1/3 thời hạn án phạt tù và có nơi cư trú rõ ràng.
Tóm lại, khi một người dưới 18 tuổi phạm tội, họ sẽ không bị xử lý như người trưởng thành. Thay vào đó, các biện pháp giáo dục, cải tạo và bảo vệ sẽ được áp dụng để giúp họ hiểu rõ hơn về hành vi phạm tội và đưa ra những quyết định đúng đắn trong tương lai.
Tuy nhiên, trong quá trình xử lý, người chưa thành niên cũng được bảo vệ quyền lợi của mình và các biện pháp xử lý phải được thực hiện một cách nhân văn và có tính hiệu quả.
Xem thêm:
