Khi phát sinh tranh chấp trong vụ án dân sự, các bên có thể lựa chọn Tòa án hoặc Trọng tài thương mại để giải quyết vụ việc. Tuy nhiên, không phải tranh chấp nào cũng có thể đưa ra Trọng tài, và không phải vụ án nào cũng thuộc thẩm quyền của Tòa án. Do đó, việc hiểu rõ thẩm quyền giải quyết vụ án dân sự của Tòa án và Trọng tài thương mại là điều cần thiết để các bên lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp phù hợp.
Thẩm quyền giải quyết vụ án dân sự của Tòa án
Thẩm quyền giải quyết vụ việc dân sự của Toà án theo loại việc:
- Thẩm quyền giải quyết vụ việc dân sự trong lĩnh vực dân sự
- Thẩm quyền giải quyết vụ việc dân sự trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình
- Thẩm quyền giải quyết vụ việc dân sự trong lĩnh vực kinh doanh thương mại
- Thẩm quyền giải quyết vụ việc dân sự trong lĩnh vực lao động
Thẩm quyền giải quyết vụ việc dân sự của Tòa án theo cấp:
TAND cấp huyện:
- Tranh chấp về dân sự, hôn nhân và gia đình quy định tại Điều 26 và Điều 28 của Bộ luật Tố tụng dân sự, trừ tranh chấp quy định tại khoản 7 Điều 26;
- Tranh chấp về kinh doanh thương mại quy định tại khoản 1 Điều 30 của Bộ luật Tố tụng dân sự;
- Tranh chấp về lao động quy định tại Điều 32 của Bộ luật Tố tụng dân sự.
TAND cấp tỉnh:
- Tranh chấp về dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động quy định tại các Điều 26, 28, 30 và 32 của Bộ luật này, trừ những tranh chấp thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân cấp huyện quy định tại khoản 1 và khoản 4 Điều 35 của Bộ luật Tố tụng dân sự;
- Tranh chấp quy định tại khoản 3 Điều 35 của Bộ luật Tố tụng dân sự.
Thẩm quyền theo lãnh thổ:
Thông thường, Tòa án nơi bị đơn cư trú hoặc có trụ sở có thẩm quyền giải quyết. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, nguyên đơn có quyền lựa chọn Tòa án nơi hợp đồng được thực hiện hoặc nơi có bất động sản tranh chấp.
Thẩm quyền giải quyết vụ án dân sự của Trọng tài thương mại
Điều kiện để Trọng tài có thẩm quyền giải quyết
Trọng tài thương mại chỉ có thẩm quyền nếu có thỏa thuận trọng tài hợp lệ giữa các bên. Thỏa thuận này có thể được lập trước hoặc sau khi tranh chấp phát sinh.
Các tranh chấp thuộc thẩm quyền của Trọng tài thương mại
Theo Điều 2 của Luật Trọng tài thương mại 2010, Trọng tài có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp:
- Phát sinh từ hoạt động thương mại (mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, đầu tư, tài chính…);
- Giữa các bên ít nhất một bên có hoạt động thương mại;
- Được pháp luật cho phép giải quyết bằng trọng tài.
Các loại Trọng tài
Có hai loại Trọng tài chính:
- Trọng tài vụ việc: Được thành lập riêng cho từng vụ việc cụ thể, do các bên thỏa thuận.
- Trọng tài quy chế: Giải quyết theo quy tắc của một tổ chức trọng tài cụ thể (ví dụ: Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam – VIAC).
Lựa chọn giữa Tòa án và Trọng tài thương mại
Việc lựa chọn Tòa án hay Trọng tài phụ thuộc vào tính chất vụ việc và mong muốn của các bên:
- Chọn Tòa án nếu tranh chấp không thuộc lĩnh vực thương mại, cần sự can thiệp mạnh của nhà nước hoặc muốn có cơ chế kháng cáo.
- Chọn Trọng tài nếu các bên muốn giải quyết nhanh, bí mật và không bị ràng buộc bởi thủ tục tố tụng phức tạp.
Tòa án và Trọng tài thương mại đều có vai trò quan trọng trong việc giải quyết tranh chấp dân sự. Tòa án có thẩm quyền rộng, áp dụng cho nhiều loại tranh chấp, trong khi Trọng tài thương mại chuyên xử lý các tranh chấp thương mại có thỏa thuận trọng tài. Việc nắm rõ thẩm quyền của từng cơ quan giúp các bên lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp phù hợp, bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Xem thêm:
