Giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế là một vấn đề quan trọng đối với sự phát triển bền vững của nền kinh tế toàn cầu. Để đảm bảo công bằng và minh bạch trong quan hệ thương mại, việc giải quyết tranh chấp là cực kỳ quan trọng.
Tranh chấp thương mại quốc tế là gì?
Tranh chấp thương mại quốc tế là sự mâu thuẫn hoặc tranh cãi về vấn đề thương mại giữa các quốc gia, do không đồng ý với các quy tắc hoặc chính sách thương mại của nhau. Chúng có thể liên quan đến hàng hóa, dịch vụ, đầu tư và sở hữu trí tuệ.
Nguyên nhân của các tranh chấp này có thể là kết quả của các chính sách thương mại không công bằng, các biện pháp bảo vệ thương mại hoặc các hành động phi đối thủ của một quốc gia.
Xem thêm:
Các loại vi phạm trong tranh chấp thương mại quốc tế
Vi phạm nghĩa vụ phát sinh từ các hiệp định thương mại song phương và đa phương
Loại vi phạm này chỉ có thể do các quốc gia làm chủ thể của Luật Quốc tế gây ra. Tranh chấp từ loại vi phạm này được giải quyết thông qua các hình thức và thủ tục khác nhau.
Nếu vi phạm nghĩa vụ trong hiệp định song phương, tranh chấp sẽ được giải quyết tại tòa án hoặc trọng tài. Nếu vi phạm nghĩa vụ trong hiệp định khu vực, tranh chấp sẽ được giải quyết bởi cơ quan tài phán về Thương mại của khu vực đó.
Vi phạm liên quan đến việc kí kết và thực hiện các hợp đồng thương mại cụ thể
Trong trường hợp này, tranh chấp phát sinh do việc không tuân thủ hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ trong hợp đồng thương mại. Do đó, có thể nói rằng tranh chấp trong hoạt động thương mại quốc tế là kết quả của việc một bên không tuân thủ hoặc không đáp ứng đúng nghĩa vụ theo quy định của hợp đồng.
Trong thực tế hoạt động thương mại, loại vi phạm này có thể biểu hiện qua ba khía cạnh:
- Vi phạm liên quan đến các sự kiện pháp lý.
- Vi phạm liên quan đến việc giải thích hợp đồng hoặc các vấn đề pháp lý khác.
- Vi phạm liên quan đến cả hai khía cạnh trên, ví dụ như không có khả năng thực hiện hợp đồng.
Xem thêm:
- Luật sư giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế
- Điều kiện giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế bằng trọng tài
Các phương thức giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế
Phương thức thương lượng
Thương lượng là một phương pháp phổ biến và được sử dụng rộng rãi để giải quyết tranh chấp. Các bên trong tranh chấp áp dụng phương pháp này để giải quyết mọi tranh chấp trong đời sống xã hội, đặc biệt là trong hoạt động thương mại.
Nếu thương lượng thành công, hai bên sẽ đạt được một thoả thuận dựa trên ý nguyện của cả hai. Thỏa thuận này sẽ được coi là một hợp đồng và được công nhận bởi pháp luật. Hai bên có trách nhiệm thực hiện quyền và nghĩa vụ đối với nhau.
Đặc điểm của phương thức thương lượng:
- Các bên tranh chấp gặp nhau bàn bạc, thỏa thuận để tự giải quyết những bất đồng phát sinh mà không cần có sự hiện diện của bên thứ ba để trợ giúp hay ra phán quyết.
- Quá trình thương lượng giữa các bên cũng không chịu sự ràng buộc của bất kì nguyên tắc pháp lý hay những quy định mang tính khuôn mẫu nào của pháp luật về thủ tục giải quyết tranh chấp.
- Việc thực thi kết quả thương lượng hoàn toàn phụ thuộc vào sự tự nguyện của mỗi bên tranh chấp mà không có bất kì cơ chế pháp lý nào bảo đảm việc thực thi đối với thỏa thuận của các bên trong quá trình thương lượng.
Phương thức hòa giải
Hòa giải là quá trình các bên tranh chấp đàm phán với sự trợ giúp của một bên thứ ba, được gọi là Hòa giải viên.
Hòa giải tương đồng với thương lượng, nhưng khác biệt ở việc có sự hiện diện của bên thứ ba để điều tiết quá trình hòa giải. Hòa giải viên không có quyền xét xử và ra phán quyết cuối cùng như trọng tài, mà chỉ giúp các bên tiến hành hòa giải theo một trình tự nhất định, đảm bảo tiến trình hòa giải diễn ra đúng hướng.
Đặc điểm của phương thức hòa giải:
- Việc giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế bằng hoà giải có sự xuất hiện của bên thứ ba đóng vai trò là trung gian hoà giải (do các bên tranh chấp lựa chọn) để giúp các bên tìm được giải pháp tối ưu, hạn chế tranh chấp phát sinh.
- Hoà giải mang tính chất tự nguyện và có thể kéo dài tuỳ thuộc vào mong muốn của các bên. Việc bắt đầu hay kết thúc hoà giải hoàn toàn phụ thuộc vào ý chí của các bên.
Trọng tài thương mại
Theo quy định tại khoản 1 Điều 3 Luật trọng tài thương mại 2010, trọng tài thương mại được định nghĩa là phương thức giải quyết tranh chấp do các bên thỏa thuận. Việc tiến hành giải quyết tranh chấp phải tuân thủ theo quy định của Luật Trọng tài thương mại 2010.
Các tranh chấp ở đây là tranh chấp giữa các bên phát sinh từ hoạt động thương mại; tranh chấp phát sinh giữa các bên trong đó có ít nhất một bên có hoạt động thương mại hoặc tranh chấp khác giữa các bên mà pháp luật quy định được giải quyết bằng Trọng tài.
Đặc điểm của trọng tài thương mại
- Phương thức giải quyết bằng trọng tài đơn giản, linh hoạt theo thỏa thuận của các bên giúp cho quá trình giải quyết tranh chấp nhanh chóng.
- Giải quyết tranh chấp bằng trọng tài không bị giới hạn về mặt lãnh thổ do các bên có thể thoả thuận lựa chọn trọng tài để giải quyết tranh chấp của mình.
Tòa án
Toà án là cơ quan nhân danh Nhà nước để giải quyết tranh chấp do vậy phán quyết của Toà án được đảm bảo thi hành bằng sức mạnh cưỡng chế của Nhà nước.
Trong quá trình giải quyết tranh chấp, Toà án phải tuân theo những nguyên tắc, trình tự nhất định mà pháp luật đã quy định. Cụ thể được quy định chi tiết tại điều 683 Bộ Luật dân sự năm 2015.
Đặc điểm của tòa án:
- Đây là hình thức giải quyết mang tính cưỡng chế cao nhất, được tiến hành thông qua hoạt động của cơ quan tài phán. Bản án, quyết định của Tòa án được đảm bảo thi hành theo đúng quy định pháp luật.
- Trong quá trình giải quyết vụ án, Tòa án có thể ra quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời để đảm bảo thi hành án như kê biên tài sản đang tranh chấp, phong tỏa tài khoản tại ngân hàng,…
- Đương sự có thể tiến hành kháng cáo, yêu cầu xét xử lại nếu thấy phán quyết của Tòa không thỏa đáng.
- Việc giải quyết có thể qua nhiều cấp xét xử vì vậy nhờ có nguyên tắc nhiều cấp xét xử bảo đảm cho quyết định của toà án được công bằng, khách quan tuân theo quy định của pháp luật.
- Giải quyết tranh chấp bằng Tòa án thường phức tạp, lâu dài, tốn kém hơn và không có tính bảo mật thông tin cao như phương thức thương lượng
Xem thêm:
