Tranh chấp thương mại quốc tế là một vấn đề phức tạp và nhạy cảm trong môi trường kinh doanh hiện nay. Để giải quyết các tranh chấp này một cách công bằng và hiệu quả, việc sử dụng trọng tài là một phương pháp phổ biến và được ưa chuộng.
Điều kiện giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế bằng trọng tài được quy định trong các hợp đồng và các công ước quốc tế nhằm đảm bảo tính minh bạch, công bằng và đáng tin cậy của quá trình giải quyết tranh chấp.
Thế nào là giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế bằng trọng tài?
Phương pháp giải quyết tranh chấp thương mại bằng Trọng tài thương mại là khi các bên tranh chấp yêu cầu sự can thiệp của một Trọng tài viên độc lập để đưa ra phán quyết.
Trọng tài là một bên thứ ba không liên quan đến tranh chấp, được chọn bởi các bên liên quan để nghe và xem xét các bằng chứng và lập luận từ cả hai phía, và đưa ra một quyết định cuối cùng có tính ràng buộc.
Đặc điểm cơ bản của phương pháp này bao gồm:
- Yêu cầu sự can thiệp của Trọng tài:
Các bên tranh chấp có quyền yêu cầu giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài. Thỏa thuận giữa các bên về việc sử dụng Trọng tài có thể được lập trước hoặc sau khi tranh chấp xảy ra. Tuy nhiên, tranh chấp phải thuộc thẩm quyền giải quyết của Trọng tài.
- Chọn Trọng tài viên: Trọng tài viên là người được các bên lựa chọn hoặc được chỉ định bởi Trung tâm trọng tài hoặc toà án. Họ phải đáp ứng các tiêu chuẩn quy định và không thuộc hệ thống tổ chức nhà nước.
- Kết hợp thỏa thuận và phán quyết: Phương pháp này kết hợp giữa yếu tố thỏa thuận giữa các bên và phán quyết của Trọng tài viên.
Tuy nhiên, có những trường hợp mà tranh chấp không thuộc thẩm quyền của Trọng tài, ví dụ như khi có quyết định hủy phán quyết trọng tài, đình chỉ giải quyết tranh chấp của Hội đồng trọng tài, hoặc khi tranh chấp thuộc trường hợp được quy định trong luật hoặc các hiệp định thương mại khác.
Xem thêm: Lợi ích của việc giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế là gì?
Các hình thức trọng tài thương mại
Trọng tài vụ việc
Trọng tài vụ việc là hình thức trọng tài xuất hiện sớm nhất, được sử dụng rộng rãi ở các nước trên thế giới. Pháp luật về trọng tài của các nước trên thế giới đều ghi nhận sự tồn tại của hình thức trọng tài này. Tuy nhiên, quy định của pháp luật các nước về hình thức trọng tài này cũng ở mức độ sâu, rộng khác nhau.
Trọng tài vụ việc chỉ được thành lập khi phát sinh tranh chấp và tự chấm dứt hoạt động (tự giải thể) khi giải quyết xong tranh chấp. Trọng tài vụ việc không có trụ sở thường trực, không có bộ máy điều hành và không có quy tắc tố tụng riêng.
Trọng tài quy chế
Theo quy định của hầu hết các quốc gia thì trọng tài đều tồn tại dưới hình thức trọng tài phi chính phủ (với tư cách là một tổ chức xã hội nghề nghiệp), không nằm trong bộ máy nhà nước. Tuy nhiên, vẫn có những ngoại lệ mang sắc thái riêng trong pháp luật trọng tài ở một số nước châu Á, như: Trung Quốc, Thái Lan.
Trọng tài quy chế được tổ chức dưới dạng các trung tâm trọng tài, như các trung tâm trọng tài quốc tế Singapore, Australia và Hồng Kông. Ở Việt Nam, trọng tài quy chế cũng được tổ chức dưới dạng các trung tâm trọng tài. Các trung tâm trọng tài là tổ chức phi chính phủ, có tư cách pháp nhân và hoạt động độc lập.
Nhà nước có vai trò quản lý và hỗ trợ các trung tâm trọng tài thông qua việc ban hành các văn bản pháp luật và quản lý giấy phép hoạt động của các trung tâm trọng tài.
Xem thêm: Tổ chức nào thực hiện giám sát và hỗ trợ giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế?
Điều kiện giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế bằng trọng tài
Theo Điều 5 Luật Trọng tài thương mại 2010, giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài cần đáp ứng những điều kiện sau đây:
- Trọng tài có thể được sử dụng để giải quyết tranh chấp nếu các bên đồng ý sử dụng phương thức này. Thỏa thuận trọng tài có thể được thực hiện trước hoặc sau khi xảy ra tranh chấp.
- Nếu một bên tham gia thoả thuận trọng tài là một cá nhân đã chết hoặc mất khả năng hành động, thỏa thuận trọng tài sẽ vẫn có hiệu lực đối với người thừa kế hoặc người đại diện theo pháp luật của bên đó, trừ khi các bên đã đồng ý khác.
- Nếu một bên tham gia thoả thuận trọng tài là một tổ chức và tổ chức đó đã chấm dứt hoạt động, phá sản, giải thể, hợp nhất, sáp nhập, chia, tách hoặc chuyển đổi hình thức tổ chức, thỏa thuận trọng tài sẽ vẫn có hiệu lực đối với tổ chức tiếp nhận quyền và nghĩa vụ của tổ chức ban đầu, trừ khi các bên đã đồng ý khác.
Xem thêm: Phương thức giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế hiện nay?
Luật áp dụng giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế bằng trọng tài
Căn cứ Điều 14 Luật Trọng tài thương mại 2010, Luật áp dụng giải quyết tranh chấp được quy định như sau:
- Trong trường hợp tranh chấp không có yếu tố nước ngoài, Hội đồng trọng tài sẽ áp dụng pháp luật Việt Nam để giải quyết tranh chấp.
- Đối với tranh chấp có yếu tố nước ngoài, Hội đồng trọng tài sẽ áp dụng pháp luật do các bên lựa chọn. Trong trường hợp không có thỏa thuận về luật áp dụng, Hội đồng trọng tài sẽ quyết định áp dụng pháp luật mà Hội đồng cho rằng phù hợp nhất.
- Nếu pháp luật Việt Nam hoặc pháp luật do các bên lựa chọn không có quy định cụ thể liên quan đến nội dung tranh chấp, Hội đồng trọng tài có thể áp dụng tập quán quốc tế để giải quyết tranh chấp, miễn là việc áp dụng hoặc hậu quả của việc áp dụng đó không vi phạm các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam.
Để giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế bằng trọng tài một cách hiệu quả, các bên nên lựa chọn tổ chức trọng tài có uy tín và có kinh nghiệm trong lĩnh vực liên quan. Các bên cũng nên chuẩn bị kỹ lưỡng và tuân thủ các quy định và quy trình của tổ chức trọng tài.
Quan trọng nhất, các bên nên coi trọng nguyên tắc công bằng và công lý, và sẵn lòng tuân thủ và chấp hành quyết định của trọng tài sau khi được đưa ra. Chỉ khi có sự hợp tác và tuân thủ từ cả hai phía mới có thể đạt được sự công bằng và hiệu quả trong việc giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế.
Xem thêm:
- Tranh chấp thương mại quốc tế là gì?
- Quy định về hợp đồng mua bán ngoại thương
- Phải làm gì khi các bên không đồng ý với quyết định của trọng tài?
