Ngày nay, tranh chấp thương mại quốc tế là một vấn đề phổ biến và phức tạp. Để đảm bảo sự công bằng và minh bạch trong quá trình giải quyết tranh chấp này, cần một tổ chức quan trọng đảm nhận vai trò giám sát và hỗ trợ.
Giám sát và hỗ trợ giải quyết tranh chấp thương mại là gì?
Giám sát và hỗ trợ giải quyết tranh chấp thương mại là quá trình quan sát và hỗ trợ các bên liên quan trong việc giải quyết xung đột thương mại qua các phương pháp đàm phán, trọng tài, hoặc qua các cơ quan quản lý pháp luật để đảm bảo công bằng và tôn trọng các điều khoản hợp đồng thương mại.
Quy trình giám sát và hỗ trợ giải quyết tranh chấp thương mại bao gồm những gì?
Quy trình giám sát và hỗ trợ giải quyết tranh chấp thương mại là quá trình theo dõi và đảm bảo tuân thủ các quy định về thương mại, cũng như hỗ trợ các bên liên quan trong việc giải quyết các tranh chấp phát sinh trong lĩnh vực này.
Quy trình này bao gồm các hoạt động như giám sát thị trường, tư vấn pháp lý, hòa giải và trọng tài giải quyết tranh chấp. Điều này giúp duy trì môi trường kinh doanh công bằng và minh bạch, đồng thời giảm thiểu rủi ro cho các doanh nghiệp và cá nhân tham gia thị trường thương mại.
Xem thêm: Tranh chấp thương mại quốc tế là gì?
Lợi ích của việc thực hiện giám sát và hỗ trợ giải quyết tranh chấp thương mại là gì?
Việc thực hiện giám sát và hỗ trợ giải quyết tranh chấp thương mại mang lại nhiều lợi ích quan trọng, bao gồm:
– Tăng cường sự công bằng: Giám sát và hỗ trợ giải quyết tranh chấp thương mại giúp đảm bảo rằng các bên tham gia đều được đối xử công bằng và có cơ hội giải quyết tranh chấp theo quy định pháp luật.
– Tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp: Việc giải quyết tranh chấp thương mại một cách minh bạch và công bằng sẽ tạo ra môi trường kinh doanh ổn định và thuận lợi cho các doanh nghiệp, giúp họ tập trung vào hoạt động kinh doanh chính.
– Tăng cường niềm tin từ phía đối tác: Khi hệ thống giám sát và giải quyết tranh chấp hoạt động hiệu quả, đối tác kinh doanh sẽ có niềm tin cao hơn vào tính công bằng và minh bạch của môi trường kinh doanh.
– Giảm thiểu rủi ro: Việc giám sát và hỗ trợ giải quyết tranh chấp thương mại giúp giảm thiểu rủi ro pháp lý và tài chính cho các bên liên quan, từ đó tạo ra môi trường kinh doanh ổn định hơn.
Có những cơ quan, tổ chức nào giám sát và hỗ trợ giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế?
Có một số cơ quan, tổ chức giám sát và hỗ trợ giải quyết đối với các tranh chấp thương mại như:
Tại Việt Nam
Tòa án
Vai trò hỗ trợ, giám sát của Tòa án đối với hoạt động trọng tài được quy định trong Luật Trọng tài thương mại năm 2010. Theo đó, vai trò hỗ trợ, giám sát của Tòa án được thể hiện qua những vấn đề sau:
– Chỉ định, thay đổi trọng tài viên trong thành lập trọng tài vụ việc
Tòa án thực hiện vai trò hỗ trợ của mình thông qua quy định về việc chỉ định trọng tài viên trong thành lập hội đồng trọng tài vụ việc tại Điều 41 Luật Trọng tài thương mại năm 2010. Cụ thể, trong trường hợp không chọn được trọng tài viên, một hoặc các bên có quyền yêu cầu Tòa án có thẩm quyền ra quyết định: chỉ định trọng tài viên cho Bị đơn, chủ tịch Hội đồng trọng tài, trọng tài viên duy nhất.
Ngoài ra, đối với trường hợp cần phải thay đổi Trọng tài viên theo quy định của pháp luật, Tòa án chỉ hỗ trợ việc thay đổi trọng tài viên trong trường hợp các thành viên còn lại của Hội đồng trọng tài không quyết định được hoặc nếu các Trọng tài viên hay Trọng tài viên duy nhất từ chối giải quyết tranh chấp theo khoản 4 Điều 42 Luật Trọng tài thương mại năm 2010.
Xem thêm: Phải làm gì khi các bên không đồng ý với quyết định của trọng tài?
– Thu thập chứng cứ, triệu tập người làm chứng
Theo quy định tại khoản 5 Điều 46 Luật Trọng tài thương mại năm 2010 thì Toà án có thẩm quyền yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu đọc được, nghe được, nhìn được hoặc hiện vật khác liên quan đến vụ tranh chấp trong trường hợp Hội đồng trọng tài, một hoặc các bên đã áp dụng các biện pháp cần thiết để thu thập chứng cứ mà vẫn không thể tự mình thu thập được thì có thể gửi văn bản đề nghị.
Tương tự, Tòa án cũng có sự hỗ trợ trong vấn đề triệu tập người làm chứng. Cụ thể theo khoản 2, 3 Điều 47 Luật Trọng tài thương mại năm 2010:
“2. Trường hợp người làm chứng đã được Hội đồng trọng tài triệu tập hợp lệ mà không đến phiên họp nhưng không có lý do chính đáng và việc vắng mặt của họ gây cản trở cho việc giải quyết tranh chấp, thì Hội đồng trọng tài gửi văn bản đề nghị Tòa án có thẩm quyền ra quyết định triệu tập người làm chứng đến phiên họp của Hội đồng trọng tài. (…)
- Trong thời hạn 07 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được văn bản đề nghị triệu tập người làm chứng của Hội đồng trọng tài, Chánh án Tòa án có thẩm quyền phân công một Thẩm phán xem xét, giải quyết yêu cầu triệu tập người làm chứng. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày được phân công, Thẩm phán phải ra quyết định triệu tập người làm chứng. (…)”
– Áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời
Theo khoản 1 Điều 48 Luật Trọng tài thương mại năm 2010: “Các bên tranh chấp có quyền yêu cầu Hội đồng trọng tài, Tòa án áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời theo quy định của Luật này và các quy định của pháp luật có liên quan, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.”.
Việc yêu cầu Tòa án áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời không bị coi là sự bác bỏ thỏa thuận trọng tài hoặc khước từ quyền giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài.
Việc Tòa án trợ giúp hoạt động trọng tài thông qua áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời còn được thể hiện chi tiết tại Điều 53 Luật Trọng tài thương mại năm 2010 quy định về thẩm quyền, trình tự, thủ tục của Tòa án áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời.
– Đăng ký phán quyết trọng tài vụ việc
Theo khoản 1 Điều 62 Luật Trọng tài thương mại năm 2010:
“Theo yêu cầu của một hoặc các bên tranh chấp, phán quyết của Trọng tài vụ việc được đăng ký tại Tòa án nơi Hội đồng trọng tài đã ra phán quyết trước khi yêu cầu Cơ quan thi hành án dân sự có thẩm quyền tổ chức thi hành phán quyết trọng tài đó. Việc đăng ký hoặc không đăng ký phán quyết trọng tài không ảnh hưởng đến nội dung và giá trị pháp lý của phán quyết trọng tài.”
– Hủy Phán quyết trọng tài
Khoản 1 Điều 44 Luật trọng tài thương mại năm 2010, quy định:
“Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được quyết định của Hội đồng trọng tài, các bên có quyền gửi đơn yêu cầu Toà án có thẩm quyền xem xét lại quyết định của Hội đồng trọng tài. Bên khiếu nại phải đồng thời thông báo việc khiếu nại cho Hội đồng trọng tài. Trong khi Tòa án giải quyết đơn khiếu nại, Hội đồng trọng tài vẫn có thể tiếp tục giải quyết tranh chấp.”
Khi nhận đơn yêu cầu hủy quyết định trọng tài của một bên, Tòa án không xét xử lại mà chỉ đối chiếu vào các căn cứ phán quyết trọng tài bị hủy; nếu thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 68 Luật trọng tài thương mại năm 2010.
Việc quy định các căn cứ mà bên yêu cầu Tòa án hủy phán quyết trọng tài phải chứng minh giúp cho các bên phải tự chịu trách nhiệm với yêu cầu của chính mình.
Bộ Công thương
Theo quy định tại Nghị định 96/2022/NĐ-CP của Chính phủ quy định về chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của Bộ Công thương thì Bộ Công thương có nhiệm vụ giám sát, hỗ trợ giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế như sau:
– Thực hiện các công việc liên quan đến giải quyết các tranh chấp về các vụ kiện phòng vệ thương mại tại WTO và các tổ chức quốc tế;
– Đầu mối giúp Chính phủ trong việc tham gia giải quyết tranh chấp về áp dụng biện pháp quản lý ngoại thương;
– Chủ trì giải quyết vụ việc tranh chấp đầu tư phát sinh trên cơ sở hợp đồng, thỏa thuận, cam kết với nhà đầu tư nước ngoài được Bộ Công Thương chủ trì đàm phán, ký hoặc thay mặt Nhà nước, Chính phủ Việt Nam đàm phán, ký;
– Thực hiện các hoạt động thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại theo quy định của pháp luật;
Xem thêm: Trách nhiệm xử lý tranh chấp thương mại quốc tế thuộc về ai?
Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI)
Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam là tổ chức quốc gia tập hợp và đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân, người sử dụng lao động và các hiệp hội doanh nghiệp ở Việt Nam.
Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam hỗ trợ các doanh nghiệp trong và ngoài nước giải quyết bất đồng, tranh chấp thông qua thương lượng, hòa giải hoặc trọng tài phù hợp với quy định của pháp luật.
Trên thế giới
Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO)
Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ và giám sát quá trình giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế. WTO cung cấp cơ chế pháp lý và quy trình để các quốc gia thành viên có thể đưa tranh chấp thương mại của họ đến một diễn đàn chính thức để được giải quyết. Điều này giúp tạo ra một môi trường công bằng và minh bạch cho việc giải quyết tranh chấp thương mại.
Ngoài ra, WTO cũng cung cấp sự hỗ trợ kỹ thuật và tư vấn cho các quốc gia thành viên trong quá trình giải quyết tranh chấp. Điều này giúp các quốc gia có thể hiểu rõ về các quy trình pháp lý, chuẩn mực và quy định của WTO, từ đó tăng cường khả năng tham gia và bảo vệ quyền lợi của họ trong các cuộc tranh chấp thương mại.
Tóm lại, WTO đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra một hệ thống pháp lý và cơ chế hỗ trợ để giám sát và giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế, từ đó góp phần vào việc duy trì sự công bằng và minh bạch trong hoạt động thương mại toàn cầu.
Xem thêm: Trốn thuế là gì? Khung hình phạt dành cho tội trốn thuế
Tòa án trọng tài Quốc tế ICC
Tòa án Trọng tài quốc tế ICC được thành lập năm 1923. Tòa án có trụ sở tại Paris và có tất cả các văn phòng trên toàn thế giới.
– Vai trò của Tòa án trọng tài quốc tế ICC
Tòa án không phải là một tòa án theo nghĩa tư pháp của thuật ngữ này. Vai trò chính của nó là quản lý các trọng tài theo Quy tắc trọng tài ICC
Cụ thể, các chức năng của tòa án trọng tài bao gồm:
+ Ấn định địa điểm phân xử;
+ Đánh giá xem có thỏa thuận Trọng tài ICC sơ bộ hay không;
+ Xác nhận, bổ nhiệm và thay thế trọng tài viên;
+ Ra quyết định về bất kỳ thách thức nào được đệ trình lên các trọng tài viên;
+ Giám sát quá trình trọng tài;
+ Xem xét kỹ lưỡng và thông qua tất cả các phán quyết của trọng tài;
+ Thiết lập, quản lý và, nếu cần, điều chỉnh chi phí trọng tài;
+ Giám sát các thủ tục trọng tài khẩn cấp.
– Ban thư ký của Tòa án
Ban Thư ký của Tòa án hỗ trợ Tòa án thực hiện các chức năng của mình và chịu trách nhiệm quản lý các trọng tài ICC.
Có hơn 80 thành viên của Ban Thư ký. Khoảng một nửa trong số họ là luật sư. Họ được chia thành tám nhóm, mỗi nhóm do Luật sư lãnh đạo và bao gồm hai hoặc ba cố vấn cộng với trợ lý hành chính. Mỗi nhóm chịu trách nhiệm giải quyết các trường hợp liên quan đến các lĩnh vực hoặc nhóm ngôn ngữ nhất định.
– Chi phí trọng tài quốc tế
Phí và lệ phí của trọng tài viên do Tòa án ấn định độc quyền theo quy tắc. Không cho phép các thỏa thuận chi phí riêng biệt giữa các bên và trọng tài viên. Chi phí của ICC được cố định dựa trên số tiền đang tranh chấp. Đối với phí của trọng tài viên, Tòa án cung cấp công thức cho mức phí tối thiểu và tối đa, vì vậy các bên có thể ước tính phạm vi chi phí khi biết giá trị của hợp đồng khiếu nại.
Có thể thấy, các tổ chức này không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát và hỗ trợ giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế, mà còn đóng góp tích cực vào việc xây dựng một hệ thống pháp luật thương mại quốc tế ổn định và công bằng. Sự hiện diện của những tổ chức này là một bước tiến lớn trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển kinh tế toàn cầu.
